Zeer dicht borstweefsel en borstkanker: wat elke vrouw moet weten

In Nederland krijgt ongeveer één op de zeven vrouwen in haar leven borstkanker. Volgens KWF Kankerbestrijding kregen in 2023 zo'n 18 duizend vrouwen te horen dat ze deze ziekte hebben. Ongeveer acht van de 100 vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker hebben zeer dicht borstweefsel. Deze vrouwen hebben een twee keer hogere kans op borstkanker dan vrouwen met een gemiddelde borstdichtheid. Als zij bij het bevolkingsonderzoek een aanvullend MRI-onderzoek krijgen, zouden jaarlijks honderden gevallen van borstkanker eerder opgespoord kunnen worden, volgens een artikel uit 2019 in de Volkskrant. De discussie hierover is recent weer aangewakkerd, na berichtgeving in dezelfde krant. 

Wat is dicht borstklierweefsel?

Borsten bestaan uit klieren en vetweefsel, de verhouding verschilt per vrouw. Het is voor een deel erfelijk bepaald hoeveel klieren je per borst hebt en hoe dicht het klierweefsel is. Heb je dicht borstklierweefsel, dan hebben je borsten meer klieren en minder vet. Ook hormonen en je leeftijd zijn van invloed op de dichtheid. Voor de overgang hebben de meeste vrouwen dicht klierweefsel. Zodra je ouder wordt, wordt het klierweefsel minder dicht. Dat gebeurt ook als je zwaarder wordt. De hoeveelheid vetweefsel in je borst neemt dan toe. Vrouwen na de overgang met zeer dicht klierweefsel hebben een grotere kans op borstkanker. 

Aan borsten kun je van buiten niet zien of voelen hoe compact het borstweefsel is. Op de röntgenfoto die bij het bevolkingsonderzoek wordt gemaakt is het wel te zien. Je weet het dus pas als je een borstfoto (mammografie) hebt gehad én de radioloog de uitslag met je heeft gedeeld.

Welk type borstdichtheid heb jij?

Heb je een mammografie gehad, dan staat er in het verslag van de radioloog onder welk type borstdichtheid jouw borsten vallen: type A, B, C of D.

• type A: bestaat bijna volledig uit vet
• type B: matig dicht borstklierweefsel
• type C: dicht borstklierweefsel
• type D: zeer dicht borstklierweefsel

Dicht borstklierweefsel op de mammografie

Bij vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel zijn afwijkingen, zoals tumoren, met een mammogram minder goed te zien. Dat komt doordat vetweefsel op een röntgenfoto zwart is, terwijl klierweefsel en een tumor beide wit zijn. Bij vrouwen met vooral vetweefsel is een tumor dus goed zichtbaar. Maar bij vrouwen met veel klierweefsel is het niet of veel minder goed te zien. Hierdoor worden tumoren vaker gemist dan bij anderen met een gemiddelde borstdichtheid. En krijgen deze vrouwen (onterecht) de uitslag: 'Er zijn geen aanwijzingen voor borstkanker'. Daarom wordt volgens het RIVM al langere tijd gekeken hoe het bevolkingsonderzoek borstkanker voor deze groep vrouwen verbeterd kan worden.

Op dit moment is er veel wetenschappelijk onderzoek om voor deze groep vrouwen betere onderzoeksmethoden te ontwikkelen, zoals de DENSE-studie. Hierin werd de waarde van aanvullende screening met MRI voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel (dense-borsten) onderzocht. De conclusie is dat met aanvullende MRI inderdaad minder vaak borstkanker werd gemist.

Na advies van de Gezondheidsraad en het besluit van VWS, komt er een vervolg van deze studie: de DENSE-2-studie. Voor deze studie wordt binnen het bevolkingsonderzoek borstkanker de waarde van twee nieuwe technieken onderzocht voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel: een contrast-mammogram (CEM) en een verkort MRI-onderzoek. Bij een contrast-mammogram krijg je vlak voor het maken van de mammografie contrastvloeistof via een infuus toegediend. Dit middel zorgt ervoor dat afwijkingen op de mammogram beter te zien zijn. Alsof je een lamp aanzet in een donkere kamer. Een verkort MRI-onderzoek - ook wel MR-STAT - is een kortdurende MRI-scan van vijf minuten die gebruikmaakt van een nieuw computeralgoritme, in plaats van de 'oude' scan in de huidige DENSE-studie die ongeveer 20 minuten duurt. 

De verwachting is dat de DENSE-2-studie eind 2024 zal starten. Deelname aan deze studie is alleen mogelijk als je hiervoor een uitnodiging ontvangt van Bevolkingsonderzoek Nederland.

Doe mee met het bevolkingsonderzoek

Het is voor iedereen belangrijk om aan het bevolkingsonderzoek borstkanker mee te doen, ongeacht welk type borstklierweefsel je hebt. Hiermee kan borstkanker namelijk vroegtijdig ontdekt worden. En hoewel het onderzoek niet álle tumoren in dicht borstweefsel opspoort, worden er wel degelijk ook in dat type weefsel tumoren ontdekt.

Vraag naar je borstdichtheid en teken de petitie

Het is nu nog beleid dat vrouwen bij het bevolkingsonderzoek niet te horen krijgen wat de dichtheid van hun borstklierweefsel is. Het advies is er op dat moment zelf toch naar te vragen, want sommige radiologen geven de dichtheid dan wel door. Borstkankervereniging Nederland is een petitie gestart omdat ze vinden dat vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel hierover standaard geïnformeerd moeten worden. Ook moet hen worden aangeboden om aanvullend onderzoek te laten doen. Je kunt deze petitie hier steunen.