Eten en drinken met een extraatje
Steeds vaker vind je in de schappen van de supermarkt voedingsmiddelen waarop in grote letters allerlei gezondheidsvoordelen staan opgesomd, zoals 'Goed voor de stoelgang' en 'Verlaagt je cholesterol'. Veel van deze voedingsmiddelen zijn functionele voedingsmiddelen. Wat valt er allemaal onder functionele voedingsmiddelen? En werken ze eigenlijk wel?
De term 'functionele voeding' is eigenlijk een beetje misleidend. Je kunt gaan denken dat gewone, alledaagse voedingsmiddelen (zoals groente, fruit en brood) niet-functioneel zijn. Dat is natuurlijk niet zo. Wanneer voedingsmiddelen het lichaam voorzien van brandstof (energie) en bouwstoffen (voedingsstoffen), dan zijn ze juist erg functioneel.
Speciale ingrediënten
Het bijzondere aan functionele voeding (of functional food) is dat er speciale ingrediënten aan voedingsmiddelen zijn toegevoegd om ze gezonder te maken. Het is dus eten (of drinken) met een extraatje. De grootste groepen functionele voeding zijn voedingsmiddelen die zorgen voor een lager cholesterolgehalte en voedingsmiddelen die zorgen voor een goede werking van de darmen.
Er zijn zuiveldrankjes op de markt die speciaal zijn bedoeld voor mensen met een hoog cholesterolgehalte in hun bloed. Aan deze producten zijn speciale plantaardige stoffen (plantsterolen) toegevoegd. Voor een goede darmwerking kun je brood met toegevoegde voedingsvezel (inuline) kopen of zuiveldrankjes met toegevoegde bacteriën (probiotica). Inuline is een prebioticum (voedsel voor de goede bacteriën in de darm) en probiotica zijn de bacteriën zelf.
De ontwikkelingen op het gebied van functionele voeding gaan razendsnel. In de nabije toekomst kun je dan ook veel meer producten verwachten, voor allerlei gezondheidsproblemen. Denk aan producten tegen een hoge bloeddruk en overgewicht.
Voedingssupplementen, zoals vitaminepillen en kruidenpreparaten, vallen niet onder functionele voeding. Ook allerlei andere pillen, capsules of drankjes die op een bepaalde manier goed zeggen te zijn voor de gezondheid ('beter slapen', 'gezonder haar', 'mooiere huid', de zogenaamde beautyfoods en skingestibles) vallen niet onder functionele voeding. Al deze producten zijn namelijk bedoeld als aanvulling op de voeding en het zijn geen voedingsmiddelen waaraan iets extra's is toegevoegd.
Werkt het?
Sinds 1 januari 2009 moeten gezondheidsclaims volgens nieuwe Europese regels goed wetenschappelijk worden onderbouwd. Sinds 2007 zijn er EU-regels over gezondheidsclaims voor voedingsmiddelen. Alleen bepaalde claims die op een lijst staan van toegestane claims zijn toegelaten. Andere claims mogen alleen gebruikt worden na een aparte procedure door de EU (EFSA).
De lijst met toegestane claims zal uiterlijk in 2010 definitief zijn. Claims die in Nederland al zijn toegestaan, vallen in een overgangsregeling tot eind 2009. In deze gevallen geldt de Nederlandse Warenwet. Hierin staat dat claims over de gezondheidseffecten van producten niet misleidend mogen zijn en dat producten veilig moeten zijn.
Let op!
Hier nog een aantal belangrijke opmerkingen bij functionele voedingsmiddelen:
1. Gezonde mensen die gevarieerd en gezond eten, hebben niet of nauwelijks baat bij functionele voeding. Het kan geen kwaad als je het toch gebruikt, maar nodig is het niet. Vaak zijn deze producten een aanslag op je portemonnee. Alleen als je specifieke gezondheidsproblemen hebt, kunnen functionele voedingsmiddelen helpen. Maar dan nog zijn de bestaande adviezen het uitgangspunt. Voor een gezonde stoelgang is het bijvoorbeeld belangrijk vezelrijk te eten, veel te bewegen en voldoende te drinken.
2. Functionele voedingsmiddelen die in Nederlandse winkels worden aangeboden, zijn in principe veilig. Wel is het belangrijk je aan de geadviseerde dagelijkse hoeveelheden te houden. Vaak is één portie van een product per dag al voldoende. Kijk daarbij uit met het combineren van verschillende producten met dezelfde stof. Als je cholesterolverlagende margarine én cholesterolverlagende yoghurt gebruikt, kun je de adviesdosering al snel overschrijden. Meer is zeker niet altijd beter.
3. Het belangrijkste advies is en blijft: als je last blijft houden van gezondheidsklachten en als je ernstige klachten hebt, ga dan altijd naar je huisarts.
