11 vragen over teken en de ziekte van Lyme

1. Voel je een tekenbeet?

Nee. In het speeksel van de teek zitten verdovende en afweeronderdrukkende stoffen waardoor je de beet niet voelt.

2. Hoelang zit een teek aan je vast?

Meestal een paar dagen. Zo lang heeft een teek nodig voor een 'maaltijd'.

3. Wanneer zijn ze actief?

Het tekenseizoen loopt grofweg van maart tot november. Teken zijn vanaf 7 graden Celsius actief, dus soms ook in zachte winters. In huis kunnen teken enkele dagen overleven, daarna drogen ze uit. Teken zijn ook ’s nachts actief. Dus ook bij een nachtelijke boswandeling kun je gebeten worden.

4. Waar zitten teken?

Teken komen echt niet alleen in bossen voor, maar ook in de duinen, op de heide, en in beschutte weilanden. En ja, ook in parken en tuinen. Ze vallen niet uit bomen maar leven juist laag bij de grond, in de bladeren, struiken of gras ónder de bomen. Op schaduwrijke plekken, want ze houden van een vochtige omgeving. Daar wachten ze geduldig op slachtoffers.

5. Krijg je na een tekenbeet altijd de ziekte van Lyme?

De ziekte van Lyme is een infectieziekte, veroorzaakt door de borrelia­bacterie. Lang niet alle teken dragen deze bacterie bij zich. En niet iedereen die besmet wordt met deze bacterie krijgt de ziekte. Ons eigen afweersysteem kan de infectie ook zelf bestrijden. Dit betekent niet dat een doorgemaakte infectie bescherming biedt tegen een nieuwe. Je bouwt helaas geen blijvende weerstand op.

6. Welke kenmerken duiden op de ziekte van Lyme?

Een rode ring of vlekvormige uitslag is het meest voorkomende en opvallende signaal van de ziekte van Lyme. Die vlek, ook wel erythema migrans genoemd, ontstaat meestal na een paar dagen of weken, maar soms ook pas na een paar maanden. Andere symptomen zijn veel vager, en daarom wordt de besmetting vaak pas laat opgemerkt. Jeuk is meestal geen symptoom.

7. Heb je bij een rode ring altijd antibiotica nodig?

Ja. Hoe eerder de ziekte van Lyme wordt opgemerkt, hoe beter de behandeling aanslaat. Bij een rode ring slik je tien tot veertien dagen antibiotica. In een later stadium is dat drie of vier weken. De huisarts stelt de diagnose van de erythema migrans en kan je in een later stadium van de ziekte doorverwijzen, afhankelijk van de klachten, naar een dermatoloog, reumatoloog, neuroloog of een specialist op het gebied van infectieziekten.

8. Moet je na elke tekenbeet naar de dokter?

Nee. De kans dat je lyme krijgt en geen rode ring had, is heel klein. Het officiële advies is dan ook om alleen naar de huisarts te gaan als je in de weken na de beet koorts, spier- of gewrichtspijn krijgt. Overigens kunnen huisartsen sinds kort wel preventief één dag antibiotica geven bij mensen die door een teek zijn gebeten maar geen rode ring hebben. De beet mag dan maximaal drie dagen geleden zijn.

9. Hoeveel mensen houden last van klachten?

Bij behandeling van de rode ring met antibiotica genezen vrijwel alle patiënten. Tussen de 4 en 10 procent van alle lymepatiënten houdt langdurig klachten, ook na de behandeling. Waarom sommige mensen wel klachten houden en anderen niet, wordt momenteel onderzocht.

10. Stel dat ik volgende maand weer word gebeten. Krijg ik dan weer die kuur?

Na een tekenbeet krijg je alleen een behandeling bij een erythema migrans of wanneer je klachten hebt waarvan een arts (na bloedonderzoek) vaststelt dat die door lyme komen. En dan krijg je weer antibiotica. Overigens is de kans op elke maand een ring niet zo groot, blijkt uit de cijfers.

11. Toch een teek. Wat nu?

Verwijder de teek zo snel mogelijk: hoe korter de teek in de huid zit, hoe kleiner de kans op besmetting. Gebruik een tekentang (te koop bij drogist en apotheek) en pak de teek bij de kop vast, zo dicht mogelijk bij de huid. Het is niet erg als het snuitje in de huid achterblijft. Het resterende stukje zweert er, net als een splinter, vanzelf weer uit. Desinfecteer na het verwijderen van de teek het bijtwondje met 70 procent alcohol of jodium en was je handen goed. Noteer de datum van de tekenbeet in de agenda en houd de plek een maand of twee goed in de gaten. Ontstaat er een kring, of heb je griepverschijnselen of andere klachten? Ga dan naar de huisarts.

Met dank aan prof. dr. Joppe Hovius van het AMC, dr. Hein Sprong en dr. Kees van den Wijngaard van het RIVM.