Buikpijn: van steken tot krampen

Wat is buikpijn?

Buikpijn is geen ziekte of aandoening op zich, maar een klacht die voortvloeit uit andere problemen in het lichaam. De meeste mensen hebben er wel eens last van, ongeacht hun leeftijd of geslacht. Buikklachten kunnen veel verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de oorzaak en de precieze locatie in het lichaam. Soms heb je last van steken of krampen, maar het kan ook gaan om een doffe pijn die lang aanhoudt, of een opgeblazen gevoel.

Buikpijn is een bijverschijnsel van veel verschillende ziekten en aandoeningen, maar kan ook hele alledaagse oorzaken hebben, zoals te veel of verkeerd eten. Andere oorzaken zijn onder andere infecties in de maag en/of darmen, verstopping of diarree, voedselallergie, prikkelbare darm syndroom, buikgriep, galstenen, blaasontsteking, menstruatie of chronische ontstekingsziekten in de darmen. Ook stress, verkeerde voeding, te weinig slaap of inspanning net na het eten kunnen oorzaken zijn.

In veel gevallen is buikpijn vervelend, maar niet ernstig. De klachten gaan vaak vanzelf over. Soms is het wel nodig om je voedingspatroon of leefstijl aan te passen. Zijn je pijnklachten het gevolg van een onderliggende chronische aandoening, dan heb je soms wel medische hulp nodig.

Oorzaken van buikpijn

Buikpijn kan zoveel verschillende oorzaken hebben, dat ze bijna niet allemaal op te noemen zijn. De belangrijkste zijn:

• verkeerd eten (te snel, te veel, te vet of gekruid)
• voedselintolerantie of -allergie (bijvoorbeeld lactose-allergie of coeliakie)
• gebruik van bepaalde medicijnen, zoals antibiotica, metformine, antidepressiva, morfine of bloeddrukverlagende middelen
• buikgriep
• infecties aan de maag- en/of darmen
• gevoelige maag
• prikkelbare darm syndroom
• chronische ontstekingsziekten aan de darmen (zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa)
• verstopping of diarree
• brandend maagzuur
• blindedarmontsteking
• buikvliesontsteking
• ontsteking van prostaat of eierstokken
• diverticulitis
• menstruatie of zwangerschap
• blaasontsteking
• galstenen
• stress en spanning
• slaapgebrek
• darmkanker

Symptomen van buikpijn

Het belangrijkste symptoom van buikpijn is steken of krampen in je boven- of onderbuik, of in je hele buik. Ook kun je last hebben van een dof gevoel dat voortdurend aanhoudt of van een vervelend opgeblazen gevoel. Het is mogelijk dat de pijn doorstraalt naar je rug, liezen of benen. Diarree, misselijkheid, koorts en een algeheel ziek gevoel kunnen bijverschijnselen zijn. Je buik kan ook hevig borrelen, bonzen of kloppen, of hard en opgezet aanvoelen.

Deze klachten kunnen snel weer overgaan, maar ook lang voortduren. Dan spreekt men soms van chronische buikpijn. Dit kan ook gepaard gaan met vermoeidheid, neerslachtigheid en problemen bij het volbrengen van je dagelijkse activiteiten. Neem in ieder geval contact op met je huisarts als je buikpijn heel hevig is of maar blijft voortduren, als je bloed bij je ontlasting vindt of als je ontlastingspatroon plotseling duidelijk verandert.

Hoe wordt de diagnose buikpijn gesteld?

Kom je bij de huisarts met buikpijn, dan zal deze je buik onderzoeken door er onder andere op te kloppen. Soms is het nodig om een kort inwendig onderzoek te doen via je anus om het laatste deel van je darmen ook te inspecteren, bijvoorbeeld op aambeien. Dit kan namelijk een oorzaak zijn van bloed bij je ontlasting. Ook zal de huisarts vragen stellen over je eet- en leefpatroon en de duur, aard en ernst van je klachten. Bloedonderzoek kan nodig zijn om bijvoorbeeld een voedselintolerantie vast te stellen. Kan je arts ook daarin geen duidelijke oorzaak voor je klachten in vinden, dan word je eventueel doorverwezen naar een maag-, lever- en darmarts voor verder onderzoek in het ziekenhuis.

Risicofactoren/-groepen

Er zijn veel verschillende oorzaken voor buikpijn en ook veel verschillende soorten buikpijn. Bijna iedereen heeft in zijn leven wel eens last van een van deze vormen. Het is dan ook lastig te zeggen wie er tot de risicogroepen behoren. Vrouwen hebben vaak last van pijn rond hun menstruatie en kunnen daarmee een risicogroep genoemd worden. Ook mensen met chronische maag- of darmproblemen, zoals een gevoelige maag of darmen, prikkelbare darm syndroom, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of diverticulitis behoren tot de risicogroepen, net als mensen met voedselintolerantie of -allergieën.

Er zijn veel factoren die de kans op buikpijn kunnen vergroten. Dit zijn de belangrijkste risicofactoren:

• te snel, te veel, te vet of te pikant eten
• besmetting met een virus, bacterie of parasiet
• te veel stress en spanning
• te weinig slapen
• onvoldoende drinken
• te weinig vezels eten
• niet naar het toilet gaan bij aandrang
• snel na het eten gaan sporten
• bepaalde medicijnen gebruiken, zoals antibiotica, antidepressiva, bloeddrukverlagende middelen, morfine of metformine

Behandeling van buikpijn

In veel gevallen gaat je buikpijn vanzelf over, bijvoorbeeld als deze veroorzaakt wordt door verkeerd eten, te snel na het eten gaan sporten of menstruatie. Eventueel kun je paracetamol slikken om de pijn te stillen.

Soms is het nodig om beter te letten op wat en hoe je eet en drinkt. Eet niet te gehaast, te vet of te veel en zorg voor gevarieerde, gezonde voeding met voldoende vezels. Drink 1,5 à 2 liter water of kruidenthee per dag.

Let ook op je levensstijl: ga niet vlak na het eten sporten, zorg dat je voldoende slaap en ontspanning krijgt en kijk of je stress kunt verminderen.

Wordt je pijn veroorzaakt door voedselallergie of -intolerantie, dan kan de huisarts je aanraden een strikt dieet te gaan volgen, eventueel onder begeleiding van een diëtist.

Heb je last van een bacteriële infectie, dan kun je antibiotica voorgeschreven krijgen. Bij maagzuur zijn maagzuurremmers soms een oplossing.

Is je buikpijn het gevolg van medicijngebruik, dan kun je in overleg misschien je medicatie veranderen.

Chronische aandoeningen aan je maag of darmen hebben medische behandeling nodig. Vaak is dit een combinatie van een ander dieet, medicatie en andere behandelingen.

In sommige gevallen, zoals bij galstenen of darmkanker, zijn uitgebreide medische behandelingen nodig, zoals operaties of chemotherapie.

Prognose

Buikpijn komt in ons land veel voor. Bijna iedereen heeft er weleens last van. Meestal is het niet ernstig en gaat het vanzelf over. In andere gevallen kan je huisarts je helpen. In sommige gevallen is de onderliggende oorzaak wel ernstig, bijvoorbeeld als het gaat om darmkanker.