Slaappaniekaanvallen bij kinderen

Getty Images

Slaappaniekaanvallen komen vaak voor bij kinderen, vooral als ze rond de 3 jaar zijn. Wat zijn het en hoe kun je er het beste op reageren?

Een slaappaniekaanval noemen we ook wel pavor nocturnus, night tantrum of night terror. Het is een slaapprobleem wat veel kinderen doormaken. Het komt vooral voor rond de leeftijd van 3 jaar, maar jongere en oudere kinderen kunnen er ook last van hebben. Na het vijfde jaar komt het niet zo vaak meer voor.

Hoe zien slaappaniekaanvallen eruit?

Je kind wordt terwijl het diep in slaap is plotseling krijsend wakker. Het is erg overstuur, maar valt niet te troosten. Het lijkt wel of je pogingen om je kind te troosten juist voor meer onrust en verzet zorgen. Je kunt nauwelijks of helemaal geen contact krijgen met je kind. De slaappaniekaanvallen treden meestal in de eerste uren van de slaap op, vaak op hetzelfde moment van de avond/nacht.

Kinderen met slaappaniekaanvallen zijn vaak zo overstuur dat ze een snelle ademhaling en hartslag hebben. Ook zweten ze vaak flink en hebben ze een rode kleur in het gezicht. Later valt het kind weer in een diepe slaap. Een dergelijke periode kan van een aantal minuten tot wel meer dan een half uur duren. De volgende dag kan het kind zich er niets meer van herinneren.

Heb je het een paar keer meegemaakt, dan herken je de situatie de volgende keer beslist meteen.

Oorzaak pavor nocturnus

Vermoedelijk hebben slaappaniekaanvallen te maken met de onrijpheid van het slaappatroon dat kinderen op deze leeftijd zouden hebben. Het idee is dat een deel van de hersenen gedeeltelijk ontwaakt uit de diepste slaapfase, terwijl een ander deel in deze slaapfase blijft.

Misschien zijn emotionele dingen die overdag hebben gespeeld of plaatsgevonden een uitlokkende factor. Veel kinderen lijken overigens overdag helemaal niet gespannen te zijn. Op latere leeftijd onderscheiden ze zich in niets van anderen.
De aanvallen zijn iets anders dan een nachtmerrie of nare droom. Bij een nachtmerrie kunnen kinderen zich juist heel helder herinneren wat ze net hebben meegemaakt. Van een slaappaniekaanval of night tantrum onthouden ze juist niets.
Er is in ieder geval geen enkele relatie met epilepsie.

Behandeling slaappaniekaanvallen

De aanvallen gaan bijna altijd rond het 5e jaar vanzelf over. Het komt maar heel zelden voor dat ook oudere kinderen er last van hebben. Dit past bij de theorie dat ze te maken hebben met het uitrijpen van het slaappatroon en de slaapfasen, wat op de kinderleeftijd voorkomt.

Je kind krijgt geen medicijnen, omdat het de aanvallen niet bewust beleeft. Bovendien is het een onschuldig probleem.

Machteloos toekijken is vervelend, je zou er het liefste iets aan willen doen (zowel voor je eigen nachtrust als voor die van je kind). Toch is laten uitwoeden van de aanval het beste. Oppakken en proberen te troosten helpen niet. Let er wel op dat je kind zich niet kan bezeren aan het bed of ledikantje. Sommige kinderen bonken met hun hoofd tegen de rand, waardoor ze zichzelf pijn kunnen doen.

Treden de aanvallen heel vaak op en steeds min of meer om dezelfde tijd? Pak je kind dan vlak voordat de aanval meestal komt op. Laat hem of haar wat drinken. Zo doorbreek je het slaappatroon.