Verlate taal- spraakontwikkeling bij kinderen

De taal- en spraakontwikkeling verloopt bij ieder kind anders, de een is sneller dan de ander. Er bestaat een grote spreiding tussen de tijdstippen waarop kinderen met hun taal een bepaalde mijlpaal bereiken.

Het is belangrijk dat je een verlate taal- spraakontwikkeling op tijd herkent. Daarvoor moet je weten wat voor kinderen een normale taalontwikkeling is.

Globale mijlpalen taalontwikkeling

De meeste kinderen beginnen hun eerste herkenbare woordjes te zeggen tussen de 12 en 18 maanden. Hierbij korten ze woorden nog wel vaak in. Zo maken ze tein van trein.

Een erg belangrijke mijlpaal is vervolgens de samenvoeging van twee woorden. Voordat een kind 2 jaar en 6 maanden is, zou het zogenoemde tweewoordzinnen moeten maken. Voorbeelden daarvan zijn: mamma doen, poes stout, nie badje. Je kind geeft in een tweetal woorden beknopt aan wat het vindt of wil.

Het is niet zo dat ieder kind dat een mijlpaal een keer niet haalt meteen een ontwikkelingsachterstand heeft. Maar als het erop lijkt dat je kind ver achterloopt, is het wel nodig dat daar verder onderzoek naar wordt gedaan. In het voorbeeld van de tweewoordzinnen is het als je kind 3 jaar is en hij dit nog niet kan wel duidelijk te laat.

Spreeknormen

Lijkt je kind laat met praten, dan is het belangrijk dat een deskundige, zoals een logopedist, vaststelt hoe het taalniveau zich ontwikkelt. Daarvoor worden verschillende methoden gebruikt.

Zo hanteert het consultatiebureau voor de beoordeling van de ontwikkeling van kinderen het Van Wiechenschema. Een verfijndere methode is de Spreek Normen Eerste Lijn (SNEL). Daarnaast bestaan de Groninger Minimum Spreeknormen (GMN). Er is ook een combinatie van de SNEL en de GMN. Deze test heet de Gereviseerde Minimum Spreeknormen (G-MS).

Oorzaken verlate taal- spraakontwikkeling bij kinderen

Soms denken ouders dat hun kind te lui is om taal te leren. Ze wachten af op iets wat niet vanzelf gaat komen. Zo gaat er kostbare tijd verloren waarin je kind al veel verder had kunnen komen dankzij onderzoek en een goede behandeling.

Voor de diagnostiek en aanpak van taalontwikkelingsstoornissen is het belangrijke om te weten of alleen het praten zelf vertraagd is of dat er ook sprake is van problemen in het begrip van taal.

Een belangrijke oorzaak van een verlate taal- en spraakontwikkeling is slechthorendheid. Bij vrijwel alle kinderen worden na de geboorte het gehoor getest. Hierbij kan een stoornis in het binnenoor of de gehoorzenuw niet ontdekt zijn. Wat vaker voorkomt is dat het gehoor verslechterd is door verkoudheden of luchtweginfecties.

Bij kinderen met een ontwikkelingsachterstand is vaak ook sprake van een verlate taal- spraakontwikkeling. Ook bij kinderen met een contactstoornis of een vorm van autisme komt de taal laat op gang. Bij hen is de verlate taal- en spraakontwikkeling vaak het eerste teken dat er iets aan de hand is.

Minder intelligent?

Snel of juist langzaam leren praten zegt weinig over de totale intelligentie van een kind. Kinderen die snel kunnen spreken hebben vaak wel een goed ontwikkeld zogenoemd verbaal IQ, maar kunnen een normaal zogenoemd performaal IQ hebben. Dat laatste zegt onder andere iets over het ruimtelijk inzicht en andere complexe taken.

Behandeling

Er zijn verschillende manieren waarop je je kind zelf kunt helpen met het ontwikkelen van het taalgebruik:

• Praat op een normale manier tegen je kind. Maak gewone zinnen, zonder babytaal. Zeg dus liever: “kijk eens, wat een leuke hond is dat” dan “tjee leuke woef woef zeg”.
• Lees vaak voor of vertel verhaaltjes aan je kind.
• Ga er echt voor zitten om samen met je kind in een plaatjesboek te kijken wat daarin gebeurt. Daag je kind uit om te vertellen wat het ziet.
• Laat liever geen muziek of de televisie aanstaan als je met je kind bezig bent met voorlezen of plaatjes kijken.
• Laat kinderen vertellen wat ze hebben meegemaakt, dat stimuleert sterk de taalontwikkeling.
• Spelen met andere kinderen, zoals de broertjes of zusjes, stimuleert de ontwikkeling van de taal.

Verloopt de taal- en spraakontwikkeling van je kind niet goed, dan kun je voor onderzoek en hulp terecht bij een logopedist. Logopedisten hebben kennis over de verschillende problemen die kinderen kunnen hebben bij hun taalvaardigheid. Ze kunnen op basis van de fouten die jouw kind maat bijvoorbeeld aangeven waardoor deze ontstaan.

Dit artikel is goedgekeurd door Dr. J.M. de Bont, kinderarts-kinderneuroloog in UMC Utrecht.

Laatst herzien op 12 oktober 2018