De juiste voeding helpt je beschermen tegen kanker

Prof.dr.ir. Ellen Kampman is hoogleraar Voeding en Ziekten aan Wageningen University. Ze bestudeert de relatie tussen kanker en voeding, en doet ook onderzoek naar de juiste voeding voor mensen die kanker hebben, of die zijn hersteld van kanker.

Geen garanties

Kampman benadrukt dat gezond eten en leven geen garantie is dat je nooit kanker zult krijgen. Voeding en leefstijl zijn weliswaar belangrijk, maar het ontwikkelen van kanker is deels ook erfelijk, of heeft met andere factoren te maken. Iedereen kent wel de persoon die supergezond leeft, maar toch kanker krijgt. Of juist iemand die rookt, drinkt, nooit sport en toch 93 wordt zonder kanker te krijgen. Als we praten over risico’s op kanker, dan zijn het vrijwel altijd cijfers die komen uit onderzoeken onder grote groepen mensen. Die cijfers uit grote groepen zeggen iets over gemiddelde risico’s, maar voor een individu is dat (nog) niet te bepalen.

Hulde voor groenten en fruit

Wat is nou de beste voeding als je kanker wilt voorkomen? Dat is eten volgens de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad. Veel groenten en fruit, volkoren granen, vette vis, noten en peulvruchten bijvoorbeeld. Helaas eten maar weinig Nederlanders volgens die richtlijnen, zegt Kampman: "Slechts 10 procent van de Nederlanders eet voldoende vezels en er zijn ook maar heel weinig Nederlanders die de aanbeveling van groenten en fruit halen." Dagelijks 250 gram groenten en 2 stuks fruit leveren je niet alleen lekker veel vezels, vitamines en mineralen. Ze bevatten maar weinig calorieën en vullen toch goed de maag. Op die manier helpen ze mee om overgewicht te voorkomen. Belangrijk, want overgewicht is een risicofactor voor kanker."

Pas op met rood en bewerkt vlees

Van het eten van veel rood vlees is bewezen dat het de kans op kanker kan vergroten. Kampman: "Rood vlees is vlees dat rauw een rode kleur heeft. Denk aan rundvlees, schapenvlees, geit- en varkensvlees. Veel mensen denken dat varkensvlees geen rood vlees is, omdat het wit kleurt bij het bakken, maar dat valt  wel degelijk onder rood vlees. Ook bewerkt vlees kan de kans op kanker verhogen. Bijvoorbeeld vleeswaren zoals paté en ham, maar ook hamburgers, worst en gemarineerd vlees.’ Door de bewerking kunnen kankerverwekkende stoffen ontstaan. Het KWF adviseert om niet meer dan 300 gram rood vlees per week te eten. Wissel rood vlees af met vis, kip en ander gevogelte (wit vlees dus), peulvruchten, eieren of andere vegetarische vervangingen."

Alcohol? Liever niet

Vroeger was de wetenschap best mild over alcohol. Een glas wijn op zijn tijd was 'goed voor hart en bloedvaten'. Maar tegenwoordig denken artsen en wetenschappers daar anders over. Uit onderzoek blijkt namelijk duidelijk dat alcohol het risico op kanker kan vergroten. Daarom luidt het huidige advies van de Gezondheidsraad: "Drink niet of hooguit 1 glas per dag, en niet alle dagen". Kampman benadrukt dat het drinken van alcohol sociaal geaccepteerd is: "Het is normaal om bij het eten een glaasje te drinken, en dan ’s avonds nog een glas. Dat zou niet zo normaal meer moeten zijn."

Pas op met supplementen

Naast rood vlees en alcohol noemt Kampman nog een factor die de kans op kanker kan verhogen. Dat zijn voedingssupplementen en dan met name de hoog gedoseerde supplementen, meer dan 100 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden. Kampman: "Er zijn supplementen die gewoon nodig zijn, zoals vitamine D voor ouderen, foliumzuur voor zwangeren en vitamine B12 voor veganisten. Maar het is niet nodig om daarbuiten hoog gedoseerde supplementen te slikken, ook niet van kruiden of andere stoffen. Wil je het toch doen? Overleg met je arts of diëtist."

Voeding bij kanker

Is de diagnose van kanker gesteld, dan verdient voeding ook aandacht. Bijvoorbeeld gezond eten om in goede conditie te komen voor een operatie. Kampman: "En vezels! Zeker voor een operatie aan de darmen. Onderzoek toont aan dat enkele weken vezelrijke voeding de darm al 'sterker' kan maken, zodat er minder complicaties optreden na de operatie." De therapie, zoals chemotherapie of bestraling, kan bijwerkingen geven zoals verminderde eetlust, misselijkheid, afvallen of smaakveranderingen. Kampman benadrukt hoe belangrijk is om naar een gespecialiseerde diëtist te gaan: "Er zijn diëtisten die gespecialiseerd zijn in oncologie, zij kunnen de beste adviezen geven."Via de Verwijsgids Kanker kun je een diëtist met kennis van voeding bij kanker vinden bij jou in de buurt, of vraag je behandelend oncoloog om een verwijzing.

Het draait om leefstijl

Tot slot benadrukt Kampman dat voeding weliswaar belangrijk is in het voorkomen en behandelen van kanker, maar dat dit beslist niet de enige factor is: "Stoppen met roken is natuurlijk ook erg belangrijk, maar ook op een gezond gewicht blijven, voldoende bewegen, genoeg slaap en stress vermijden."

De podcast met Ellen Kampman is hieronder te beluisteren.