De hersenen onderverdeeld

De grote hersenen lijken sterk op een walnoot. Het buitenste deel, de hersenschors, bestaat uit vier kwabben:

• achterhoofdskwab
• frontaalkwab
• pariëtaalkwab
• temporale kwab.

Achterhoofdskwab

De achterhoofdskwab, ook wel occipitaalkwab genoemd, is de kleinste hersenkwab. Van opzij gezien ligt het aan de achterzijde van de hersenschors. De achterhoofdskwab is betrokken bij het zien.

Frontaalkwab

Het meest geavanceerde hersendeel is de frontaalkwab, ook wel voorhoofdskwab. Deze kwab is verantwoordelijk voor het zelfbewust zijn. De frontaalkwab is de grootste van de vier hersenkwabben. Het neemt in totaal een derde van de hersenschors in beslag.

Het spraakcentrum van Broca maakt onderdeel uit van de frontaalkwab. Dit gebied is betrokken bij de verwerking van taal en zorgt in het bijzonder voor de spraak. Het is echter niet het enige hersengebied dat hiervoor verantwoordelijk is. Het spraakcentrum van Broca speelt ook een rol bij het in stilte tegen jezelf praten en is actief bij het denken aan, en uitvoeren van lichaamsbewegingen.

Pariëtaalkwab

De pariëtaalkwab (wandbeenkwab) is betrokken bij zintuiglijke en cognitieve functies zoals aandacht, ruimtelijk inzicht, lezen en rekenen. Het voorste deel van de pariëtaalkwab ontvang zintuiglijke informatie van de thalamus. Van opzij gezien ligt de pariëtaalkwab aan de achter/bovenzijde.

Temporale kwab

Tot slot de temporale kwab. Deze kwab is ook wel bekend als slaapkwab en speelt een rol bij het onthouden en herkennen van mensen en verwerken en het terughalen van herinneringen. De slaapkwab ligt aan de zijkant van de hersenen en is niet zichtbaar op een dwarsdoorsnede.

Limbisch systeem

Tot de grote hersenen behoort ook het limbisch systeem. Dit is niet een afzonderlijk deel van de hersenen, maar bestaat uit een aantal onderling verbonden gebieden die betrokken zijn bij emotioneel gedrag. Het ringvormige systeem ligt rond de bovenkant van de hersenstam. De hippocampus, de hypothalamus en een deel van de thalamus maken deel uit van het systeem.

Het limbisch systeem speelt een rol bij onbewust en instinctief gedrag, bij emoties en stemmingen en bij de lichamelijke reacties daarop. Ook bij de regulering van de emotionele reactie, bij leren en geheugenwerking en bij het reuksysteem speelt het limbische systeem een rol.

Kleine hersenen

Aan de achterkant van het brein liggen de kleine hersenen (cerebellum). De kleine hersenen omvatten ongeveer een achtste deel van de hersenmassa, maar meer dan de helft van alle zenuwcellen. Ze zijn dan ook sterk geplooid.

De functie van de kleine hersenen is indirect. Ze zijn betrokken bij beweging en bij het bewaren van het evenwicht, maar ze zijn niet noodzakelijk voor het samentrekken van de spieren. De kleine hersenen houden in de gaten of het doel van een bepaalde beweging bereikt wordt en zorgt eventueel voor aanpassing van bewegingen. Door een beschadiging van de kleine hersenen, bijvoorbeeld als gevolg van een beroerte, worden bewegingen veel minder gecoördineerd.

Maar de kleine hersenen doen meer dan alleen bewegingen controleren. Ze zijn ook betrokken bij impliciet leren, vormen van leren die buiten het bewustzijn omgaan, maar die wel merkbaar zijn in gedrag. Ook spelen de kleine hersenen een rol bij taal en bij taken die een beroep doen op het werkgeheugen, zoals het herhalen van een telefoonnummer om het niet te vergeten.

Hersenstam

De hersenstam bestaat uit het verlengde merg, de pons en de middenhersenen, en is de verbinding tussen de grote hersenen, het ruggenmerg en de kleine hersenen. De hersenzenuwen die verantwoordelijk zijn voor de zintuiglijke waarneming ontspringen in dit gebied. Daarnaast geven zij de opdrachten door aan de spieren van het aangezicht en de nek.

Belangrijke taken van de hersenstam zijn onder andere het reguleren van een aantal inwendige functies van het lichaam zoals de hartslag, ademhaling, bloedsomloop en spijsvertering. Ook regelt de hersenstam bepaalde reflexen zoals slikken en braken.