Zo blijf je veilig autorijden

Keuringsarts Alain Marlisa: “Veel mensen maken zich zorgen dat zij, als ze iets mankeren, meteen hun rijbewijs kwijtraken. Maar de intentie van het CBR is niet om mensen hun rijbewijs af te pakken. Het CBR zorgt ervoor dat zoveel mogelijk mensen hun rijbewijs behouden, binnen de mogelijkheden en wetten die er zijn. Stel dat je een lichamelijke beperking krijgt, dan kun je met aanpassingen in de auto toch autorijden. Wel kan het CBR het rijbewijs beperken. Zo krijgt iemand bij wie ­Alzheimer is geconstateerd een duurbeperking van één tot drie jaar, daarna moet er opnieuw een rijtest worden gedaan. Het is ook mogelijk dat een vrachtwagenchauffeur het groot rijbewijs moet inleveren, maar nog wel in een personenauto mag blijven rijden. Iemand met epilepsie mag misschien wel autorijden, maar niet als taxichauffeur.”

Medicijnen

“Sommige medicijnen kunnen het reactievermogen verminderen. Stap je in de auto terwijl je medicijnen gebruikt die de rijvaardigheid beïnvloeden dan ben je volgens de wet strafbaar. Omdat de invloed op het reactievermogen en dus op de rijvaardigheid per medicijn anders is, is het belangrijk dat je op de hoogte bent van de werking van jouw medicatie. Je kunt je arts of apotheker hiernaar vragen. Op www.rijveiligmetmedicijnen.nl lees je hoe het zit per medicijn en wat de invloed is van verschillende doseringen. Ook vind je er de geldende veiligheids­adviezen bij ­incidenteel en bij lang­durig gebruik van medicatie. In sommige gevallen kan een lagere dosering of een ander tijdstip van innemen de oplossing zijn. Verder geldt voor veel medicijnen dat het lichaam eraan moet wennen. Is die gewenningsperiode voorbij, dan mag je gewoon weer autorijden. Zoek dus meteen goed uit hoe het zit als je nieuwe medicijnen krijgt.”

Gezondheidsverklaring

“De Gezondheidsverklaring vul je in als je twijfelt of je nog in staat bent veilig aan het verkeer deel te nemen. Bijvoorbeeld doordat er iets is veranderd aan je medische situatie, zoals na een herseninfarct, hartaanval of door een (nieuwe) oogaandoening. Invullen kan online via de website van het CBR. Omdat het om vertrouwelijke gegevens gaat, log je in met je DigiD. De Gezondheidsverklaring kun je ook op papier invullen, maar houd er rekening mee dat papieren verklaringen minder snel worden verwerkt. Zo’n formulier is onder andere verkrijgbaar bij de meeste gemeenten, soms zijn er kosten aan verbonden. De Gezondheidsverklaring is in de plaats gekomen van de Geneeskundige Verklaring, het formulier dat je samen met je huisarts invulde. De Geneeskundige Verklaring bestaat niet meer. Vanaf 75 jaar moet iedereen die het rijbewijs wil verlengen de Gezondheidsverklaring invullen.”

75  jaar en ouder

“Als je op of na je 75ste het rijbewijs wilt verlengen, word je gekeurd. Maar eerst moet je zelf een Gezondheidsverklaring invullen en naar het CBR opsturen. Het CBR beoordeelt de Gezondheidsverklaring en stuurt je daarna een verwijzing voor de ­keuringsarts. Is er sprake van een medische aandoening dan stuurt het CBR je óók naar een of meer specialist(en). In dat geval ontvang je meerdere verwijzingen. Lees altijd goed naar wie het CBR je verwijst, zodat je geen onnodige afspraken maakt. Elk bezoek aan een keuringsarts of specialist kost namelijk geld.”

Keuringsarts

“De keuringsarts let op drie ­zaken: hoe doet, denkt en ziet iemand. Een ­ogentest toont aan hoe je ziet. Als je een hulpmiddel nodig hebt om te lopen, is dat ook duidelijk genoeg. Om te achterhalen hoe je doet en denkt, gaat de keuringsarts het gesprek aan. De reacties maken meestal veel duidelijk. Is het antwoord logisch of een beetje verward? Kun je iets vertellen over je dagelijks leven? Zie je er verzorgd uit? Heb je alle papieren netjes bij je of is het een rommeltje? Iemand die de ziekte van Alzheimer heeft maar dit zelf nog niet in de gaten heeft, of niet wil weten, zal daar tijdens de keuring niets over zeggen. Er zijn voor de keuringsarts verschillende criteria om na te gaan of iemand mogelijk aan Alzheimer lijdt. Een bekend voorbeeld is het laten tekenen van een klok met een specifiek tijdstip. Krijgt iemand dat niet voor elkaar, dan ga je verder ­vragen. Zulke bevindingen komen in het keuringsrapport, waarna het CBR zal doorverwijzen naar een neuroloog.”

Specialist

“Wanneer de keuringsarts in het rapport iets opschrijft dat vraagtekens oproept, verwijst het CBR je voor nader onderzoek door naar een specialist. Het kan ook zijn dat iemand zelf een Gezondheidsverklaring invult vanwege een verandering in de medische situatie. In zo’n geval hoef je meestal niet naar een keuringsarts, maar stuurt het CBR je meteen naar bijvoorbeeld een neuroloog of cardioloog. Dat mag je eigen specialist zijn, tenzij het CBR je naar een onafhankelijke specialist verwijst. Voor het bezoek aan de specialist betaal je zelf.”

Aanpassingen

“Wanneer je een lichamelijke beperking hebt, kun je toch blijven autorijden. Er zijn talloze hulpmiddelen die dit mogelijk maken. Heb je bijvoorbeeld een bewegings­beperking in de nek, dan zijn er speciale spiegels waarmee je goed zicht hebt. Voor de bestuurdersstoel zijn aanpassingen mogelijk, net als voor de pook, het stuur, het gas- en rempedaal. Op www.autoaanpassers.nl staan bedrijven die gespecialiseerd zijn in het aanpassen van auto’s. Deze bedrijven kunnen helpen met vragen over vergoedingen en de wet- en regelgeving. Ook vind je er bedrijven die rijles geven in een aangepaste auto.”

Alzheimer

“Iemand die de ziekte van Alzheimer heeft maar dat zelf nog niet in de gaten heeft of niet wil weten, zal daar tijdens de keuring niets over zeggen. Er zijn voor de keuringsarts verschillende criteria om na te gaan of iemand mogelijk aan Alzheimer lijdt. Een bekend voorbeeld is het laten tekenen van een klok met een specifiek tijdstip. Krijgt iemand dat niet voor elkaar, dan ga je verder vragen. Zulke bevindingen komen in het keuringsrapport, waarna het CBR zal doorverwijzen naar een neuroloog.”

Huisarts

“Sommige mensen willen voor een geneeskundige verklaring naar hun eigen huisarts. Wettelijk gezien mag dat, maar de Landelijke Huisartsen Vereniging adviseert huisartsen om de patiënt naar een andere arts door te verwijzen. Dat heeft te maken met het medisch beroepsgeheim. Stel: iemand heeft diabetes maar wil niet dat de huisarts deze aandoening op de geneeskundige verklaring vermeldt. Op dat moment ontstaat een lastige situatie. Vanwege het medisch beroepsgeheim moet de huisarts dit verzoek inwilligen, terwijl hij op de hoogte is van de medische conditie van de patiënt. Wettelijk gezien is de patiënt ook niet verplicht alles te melden. Moreel gezien is hij echter wel verantwoordelijk. Rechters oordelen niet mild als iemand willens en wetens een medische aandoening verzwijgt en als gevolg van die aandoening een ongeval veroorzaakt.”

Rijbewijs verlopen?

Tot 1 juni 2021 mogen 75-plussers tijdelijk blijven rijden met een verlopen rijbewijs, vanwege achterstanden bij het CBR. Iedereen voor wie dit geldt, krijgt persoonlijk bericht van het CBR. Meer weten? Kijk op www.cbr.nl en zoek op ‘rijbewijs verlopen’.

Alain Marlisa is als keuringsarts verbonden aan VoorKeur Rijbewijs- en Medische Keuringen.

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine mei 2021. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!