Depressie bij ouderen

Een vriendin van me is de laatste tijd veel somberder en stiller dan ik van haar gewend ben. Ze is 81 jaar oud en schrijft haar veranderde gedrag toe aan ouderdom. Wat kan ik voor haar doen?

"Depressie bij ouderen uit zich op een andere manier dan bij bijvoorbeeld jongeren. Depressieve ouderen hebben geen last van extreme somberheid en het gevoel van binnen dood of leeg te zijn, maar zij gedragen zich eerder lusteloos en gelaten. Als zij gezelschap hebben voelen ze zich vaak beter, waardoor hun naasten hun vlakke stemming over het hoofd zien. 

Jij ziet echter wél een gedragsverandering bij je vriendin. Het is heel goed dat je die verandering constateert en dat je dit niet al te gemakkelijk toeschrijft aan ouderdom, al is het ook zaak om het niet al te snel toe te schrijven aan een depressie of andere stoornis. Anderzijds is het wel goed daar oog voor te hebben: een depressie wordt bij ouderen namelijk vaak niet herkend en ze krijgen daarom vaak niet de juiste hulp.

Ook al wil je vriendin niet graag praten, ik raad je aan haar te vertellen wat je meent te zien en vooral naar haar te luisteren. Toon vooral begrip en geduld. Geef geen adviezen en tips en probeer haar gevoelens niet 'weg te praten', want dat werkt averechts. Als het gedrag van je vriendin aanzienlijk anders is dan voorheen, zou ik haar aanraden eens met haar huisarts te gaan praten."

Ik ben 79 jaar en ik merk dat mijn wereld een stuk kleiner is dan vroeger. Ik kan moeilijk uit bed komen terwijl ik geen aanwijsbare lichamelijke klachten heb en ik voel me somber en lusteloos. Hoort dit bij mijn leeftijd?

"Wat goed dat je zelf aan de bel trekt, want het is inderdaad niet vanzelfsprekend dat de gevoelens die je beschrijft bij het ouder worden horen. Je wereld wordt weliswaar kleiner en je krijgt er kleine en grote lichamelijke ongemakken bij, maar verschijnselen als lusteloosheid en slapeloosheid kunnen ook duiden op een depressie.

Lees de algemene verschijnselen van depressie en de tips eens door in onze brochure en kijk of je gevoelens hiermee overeenkomen. Ik raad je aan met je huisarts te praten als de klachten minimaal twee weken aanhouden en je dagelijkse bezigheden worden belemmerd."

Kan een depressie bij ouderen zomaar ontstaan of moeten zij er dan al gevoelig voor zijn?

"Een depressie kan inderdaad pas op late(re) leeftijd ontstaan, maar het kan ook zijn dat ouderen al langere tijd of vaker worstelen met depressieve klachten. Een ingrijpende gebeurtenis zoals de dood van een partner heeft soms zo’n grote impact dat er na de, overigens normale, rouwperiode een depressie kan ontstaan bij de achtergebleven persoon. Zo kan rouw stilletjes overgaan in een depressie.Vaak zijn mensen al tientallen jaren samen en dan valt er een groot gat in het leven van de partner die overblijft.

In alle gevallen is het belangrijk dat de naasten van mensen met een depressie er voor hen zijn en hen helpen van de depressie af te komen."

Wat is de beste behandeling van depressie bij ouderen?

"Het is van belang dat de persoon waar het om gaat eerst met de huisarts gaat praten. Als de huisarts een depressie bevestigt verwijst hij of zij door naar een specialist zoals een psycholoog of psychiater. Deze kijkt naar de specifieke klachten van deze persoon en bepaalt welke behandeling voor die persoon het beste is.

In het algemeen worden interpersoonlijke psychotherapie en cognitieve gedragstherapie vaak ingezet, evenals het gebruik van antidepressiva (vooral bij ernstige depressies). Lichttherapie kan ook een effectieve behandelmethode zijn. Maar nogmaals, het is van belang te kijken naar de individuele persoon en welke behandeling voor hem/haar het beste werkt."

Onlangs ben ik samen met mijn vader (89 jaar oud) naar de huisarts geweest. De huisarts vermoedt dat mijn vader aan een depressie lijdt. Hier had hij vroeger nooit last van en daarom gelooft hij de huisarts niet. Wat is nu de beste weg om te volgen?

"Veel ouderen brengen inderdaad depressie niet eens ter sprake bij hun huisarts, omdat zij het idee hebben dat het niet om een medisch probleem gaat of dat hun gevoelens horen bij ouderdom of eenzaamheid. Als de huisarts een depressie vermoedt en je vader bijvoorbeeld wil doorverwijzen naar een psycholoog is het goed als je het hier eens met je vader over hebt.

Een gesprek met een psycholoog kan overigens ook de mening van je vader ondersteunen, misschien is er inderdaad geen sprake van een depressie en eerder van normale, al dan niet tijdelijke, somberheid. Hij hoeft niet direct naar een psycholoog als hij daar tegenop ziet, maar hij kan bijvoorbeeld ook een cursus voor ouderen met depressie volgen, of in groepsverband met 'lotgenoten' praten."